Dick: een dierenvriend in hart en nieren
Degene die hem gekend hebben weten het allemaal, voor mensen kon Dick hard zijn maar voor dieren had hij het grootste hart. Hij heeft zijn gehele leven gewijd aan het opvangen en verzorgen van dieren en deed dit met de grootste toewijding. Ik denk dat ik nooit meer iemand tegen kom die zo’n groot hart voor dieren heeft!
Dick Venema is geboren op 16 januari 1939 in Barneveld als tweede kind en eerste zoon van Hendrik Venema en To Venema – Van De Mheen. Net voor de oorlog. Zijn ouders hadden een kapperszaak aan de Schoutenstraat in Barneveld. In de oorlog werd zijn vader weggevoerd en overleed in 1945 in een Duits concentratiekamp. Dit was een traumatische gebeurtenis voor Dick en hij heeft hier nooit over willen praten. Eigenlijk wilde hij op wereldreis, maar zijn moeder drong aan om naar de kappersvakschool te gaan zodat hij de winkel kon overnemen. Het was zeker niet zijn droombaan, maar in die tijd was er niet zoveel keuze.
Dick leerde in 1962 zijn toekomstige vrouw Bertha Venema kennen. Ze ontmoette elkaar in een cafetaria in Ede. Na 5 jaar verkering trouwde ze. Al snel werd Anita geboren en een paar jaar later Dick jr. Samen runden ze de winkel met één kappersstoel voor volwassen en één voor kinderen. Naast het knippen verkocht hij van kleding tot gereedschap en alles daar tussenin.
Begin jaren 70 was er een aap weggelopen van de dierenmarkt in Barneveld, dus de politie werd gebeld. De agent adviseerde om de aap naar Dick te brengen, omdat Dick wel meer dieren had. De aap werd gevangen en Dick timmerde een mooi verblijf voor de aap. Dick had een fenomenaal technisch inzicht, wat hij zag kon hij maken. Een aap alleen vond Dick niks, dus plaatste hij een advertentie in de Telegraaf ‘Aap zoekt maatje’. Dick ontving ontzettend veel telefoontjes en op deze manier is De Apenhof geboren. In 1970 startte hij, naast de winkel, dierenopvangcentrum De Apenhof samen met Bertha.
In beslag genomen (wilde) dieren, afgedankte dieren die toch niet als huisdier geschikt bleken, achtergelaten dieren of ontsnapte dieren … allemaal vonden ze hun weg naar De Apenhof en daar werden ze liefdevol opgevangen. Leeuwen, bruine beren, poema’s, gieren, toekans, apen … allerlei soorten dieren zijn opgevangen in De Apenhof. Soms tijdelijk, dan konden de dieren in dierentuinen geplaatst worden maar ook heel vaak permanent. Zoals de apen of papegaaien. Deze dieren waren zo getraumatiseerd dat zij niet meer geschikt waren om in een dierentuin geplaatst te worden. Met liefde mochten ze in De Apenhof blijven.
Twee keer is Dick naar Gambia gevlogen om chimpansee Sita en Stella uit te zetten in een natuurreservaat. Voordat ze naar Gambia moesten de chimpansees in quarantaine. De dierenverblijven zaten vol, dus namen Dick en Bertha de chimpansees in huis. Bertha ging elke dag met ze naar het park zodat ze rond konden rennen en in de bomen konden klimmen. Ze vertelde eens dat ze naar huis wilde, maar dat de chimpansees nog niet mee wilden. Ze probeerde het een paar keer, maar toen ze geen succes had draaide ze zich om en zei ze: ‘’Ok, dan blijven je toch lekker hier, ik ga hoor!” De chimpansee wist niet hoe snel ze achter haar aan moesten rennen. Het was pittig om ze in huis te hebben, want ze hingen de hele dag om haar heen.
In 1989 stopten Dick en Bertha met de winkel om zich helemaal op De Apenhof te storten, de winkel werd verhuurd en ze bleven er boven wonen. Dick en Bertha leefden sober om rond te kunnen komen, nooit op vakantie en heel weinig extraatjes. Dick dag in dag uit druk met het verzorgen van de dieren en Bertha deed de gehele administratieve kant naast haar gezin.
Dick was altijd bezig om het verblijf van de dieren in De Apenhof aangenamer te maken. Hij knapte de verblijven op, verzon nieuwe innovaties en was altijd in de weer. Regelmatig had Dick stagiaires dierenverzorging en die bracht hij enthousiast zijn kennis over.
Dick had naast veel dierenkennis ook veel mensenkennis. Een eerlijk recht-door-zee advies kon je van hem verwachten. Hij kon direct uit de bocht komen en niet iedereen was daar tegen opgewassen. Hij wist precies wat hij wilde en dat liet hij weten ook.
Hij vertelde eens dat een van zijn apen bij een dierentuin in Nederland was terecht gekomen. Omdat hij graag zag hoe zijn dieren terecht kwamen, was hij na een geruime tijd gaan kijken. Dick gaf al zijn dieren namen en toen hij bij het buitenverblijf aankwam riep hij de betreffende aap. De aap herkende hem! Dick had een bijzondere band met zijn dieren. Zijn typische fluitdeuntje werd overgenomen door een papegaai en de dieren waren nooit bang in zijn aanwezigheid.
Dick maakte afspraken met supermarkten en marktkramen dat hij overgebleven (en nog goed!) fruit en groenten ontving zodat de dieren dagelijks konden genieten van een verse en gevarieerde maaltijd. Daarnaast werden er vele kilo’s groente en fruit aangeleverd door een groothandel.
In 2014 ontving De Apenhof een brief van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) dat zij vonden dat de dieren in De Apenhof niet volgens de laatste regelgeving werden opgevangen. NVWA heeft uiteindelijk besloten dat De Apenhof geen apen meer mochten opvangen omdat de kennis en kunde van De Apenhof volgens de NVWA was gedateerd. Dit was een klap in het gezicht voor Dick en Bertha die jarenlang alles hadden gedaan om hun dieren een goed leven te geven. Dick had meer dan 40 jaar ervaring, meer dan 2000 apen opgevangen en wie weet hoeveel andere dieren. De NVWA was onvermurwbaar en de laatste overgebleven 8 apen werden overgebracht naar Stichting AAP. Binnen acht maanden waren vijf van de acht apen overleden. “Wat hadden ze het slecht bij ons’’, zei Dick ironisch. De 35 papegaaien en andere tropische vogels mochten wel blijven.
In 2015 ontdekten medici bij toeval dat Dick leed aan longkanker. Hij was er op tijd bij, maar de ziekte keerde terug. Vier dagen voor zijn overlijden duwde Anita zijn rolstoel naar De Apenhof. Dick nam kort afscheid. ”Nu heb ik het wel gezien’’, zei hij.
Zijn laatste wens was dat zijn dochter De Apenhof voort zou zetten, zo lang als nodig zou zijn.
Dick was een bijzondere man, hard voor zichzelf en hard voor zijn omgeving, maar ook loyaal en betrouwbaar. Dick, bedankt voor al je wijze lessen en we zullen je erg missen!
Jeanette Breedveld-Speksnijder